Maandagochtend half 8. Ik heb er voor mijn gevoel al een halve dag opzitten. De jongste was al vanaf 5 uur wakker, en daar kan echt geen koffie tegenop. De ochtendrace komt op mijn schouders terecht, want mijn partner is al vroeg de deur uit voor zijn werk. Dat betekent: ontbijt klaarmaken, iedereen aankleden, schooltassen vullen én de gymspullen niet vergeten. Ondertussen wil mijn zoon plotseling een boterham met hagelslag – shit, die is op – en mijn dochter staat erop te drinken uit de blauwe beker – waar ligt die nou? Terwijl mijn zoon weigert de door mij zorgvuldig uitgekozen broek aan te trekken, wil mijn dochter de meest ingewikkelde vlecht in haar haar.
Eenmaal op school word ik al aangesproken door de juf: Donderdag is er een uitje en we hebben hulp nodig. Of ik kan helpen. Ja joh, dat kan er ook nog wel bij. Snel mompel ik dat ik er over na zal denken en ren vervolgens naar de auto om op tijd bij mijn werk te zijn. Onderweg bedenk ik ineens dat ik de melk niet mag vergeten, dat de zwemles geregeld moet worden, dat het lidmaatschap voor het voetbal betaald moet worden én dat die broek van mijn zoon echt te klein is – nieuwe kopen dus.
Maandagochtend, half 9, en mijn hoofd zit al bomvol.
Wat is de mentale last?
De mentale last is de onzichtbare lijst met taken en verantwoordelijkheden die constant in je hoofd ronddartelt. Het gaat niet alleen om de zichtbare klusjes, zoals afwassen of stofzuigen, maar vooral om dat eindeloze plannen en bedenken wat er nog allemaal moet gebeuren. Denk aan schooltassen inpakken, doktersafspraken plannen, verjaardagen niet vergeten en zelfs bedenken wat er voor het avondeten komt. Al die kleine gedachtes stapelen zich op en vormen samen de mentale last – of, zoals sommigen het noemen, de derde shift. Terwijl je ernaar streeft om alles perfect geregeld te hebben, blijft die interne agenda maar doorgaan, zelfs als je even niets meer op je bordje hebt.
Waarom moeders de extra taken hebben
De oorzaak van deze constante druk is eigenlijk heel simpel: de traditionele rolverdeling binnen veel gezinnen. Cijfers laten zien dat vrouwen in Nederland gemiddeld veel meer tijd kwijt zijn aan onbetaalde zorgtaken dan mannen. En het gaat niet alleen om de tijd – het is ook de aard van de taken. Denk maar aan het plannen van weekmaaltijden of het coördineren van doktersafspraken; dat vraagt een flinke dosis denkwerk. Terwijl het wegbrengen van de vuilniszakken weinig ‘cognitieve inspanning’ vergt, stapelt de planning van al die afspraken zich als een onzichtbare takenlijst op in je hoofd. Dit zorgt ervoor dat moeders constant in een staat van alertheid verkeren, alsof er een interne planning non-stop draait.
Wat kun je eraan doen?
Een duidelijke taakverdeling kan een hoop irritatie voorkomen. Als je samen met je partner eens kritisch bekijkt wat er allemaal moet gebeuren binnen het gezin, ontstaat er meer waardering en respect voor elkaars inzet – en daarmee worden ruzies vaak voorkomen. Probeer een week lang bij te houden wie wat doet. Kijk niet alleen naar wiens lijstje langer is, maar vooral naar welk type taken iedereen uitvoert. Zo kost het wegbrengen van de vuilniszakken veel minder denkwerk dan het plannen van de weekmaaltijden.
Gebruik bijvoorbeeld de online test van de Volkskrant om inzicht te krijgen in hoe jullie de taken verdelen. Dat kan een goede basis vormen voor een eerlijk gesprek over de mentale last die jij als moeder ervaart. Vaak gaan we ervan uit dat de ander vanzelf weet wat er moet gebeuren, maar jouw partner kan immers niet in jouw hoofd kijken. Wees daarom open en eerlijk over hoe jij de huidige taakverdeling ervaart – voel je je overweldigd of niet gewaardeerd? Door dit uit te spreken, ontdek je samen welke veranderingen nodig zijn om elkaar beter te ondersteunen.
Maak vervolgens een duidelijke taakverdeling. Schrijf de nieuwe indeling op in een gezamenlijke notitie op je telefoon, hang een lijstje op de koelkast of maak een overzicht in Excel. Bespreek wanneer welke taken uitgevoerd worden en wat te doen als een toegewezen taak even niet uitkomt. Wees flexibel, want het blijft een team-effort en geen wedstrijd.
Meer lezen over dit thema? Ragna Indra heeft twee interessante boeken geschreven – een handboek en een werkboek – met concrete oefeningen om samen met je partner te werken aan een gelijkwaardigere rolverdeling.
Meer lezen hierover?
De huishoudbattle: wie doet er meer?
Werkboek voor de ideale rolverdeling, Ragna Heidweiller
In voor- en tegenspoed (maar alleen als jij de afwas doet), Levie
